7 Ekim 2025
Memurların Görevde Yükselme Sınavlarında Değişen Kriterler ve Yeni Düzenlemeler
Kamu kurumlarında kariyer ilerlemesi ve liyakat esasının korunması bakımından görevde yükselme sınavları büyük önem taşımaktadır. Memurların görevde yükselme hakkı, çalışma hayatında motivasyonu artıran ve hizmet kalitesini doğrudan etkileyen bir konudur. Son yıllarda yapılan mevzuat değişiklikleriyle birlikte, görevde yükselme süreçlerinde yeni kriterler ve uygulama esasları getirilmiştir. Bu yazıda, memurların görevde yükselme sınavlarında değişen kriterleri, yasal dayanakları ve uygulama detaylarını ele alacağız.
Görevde Yükselme Sınavlarının Önemi
Görevde yükselme, kamu personelinin hizmet süresine, eğitim durumuna, mesleki tecrübesine ve başarı düzeyine göre üst görevlere atanmasını sağlayan bir mekanizmadır. Bu sistemin temel amacı, kamu hizmetinde etkinliği artırmak ve liyakat ilkesini korumaktır. Görevde yükselme sınavları sayesinde, her memur bulunduğu unvanda belirli bir süre çalıştıktan sonra daha yüksek unvanlara geçme fırsatına sahip olur. Böylece hem çalışan memurun kariyer motivasyonu yükselir hem de kamu kurumları nitelikli personelini sistemli bir biçimde değerlendirme imkânı bulur.
Görevde yükselme sınavı kavramı, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu ve “Kamu Kurum ve Kuruluşlarında Görevde Yükselme ve Unvan Değişikliği Esaslarına Dair Genel Yönetmelik” hükümlerine dayanmaktadır. Bu yönetmelik, tüm kamu kurumlarında görevde yükselme süreçlerinin temel çerçevesini çizer.
Kimleri Kapsar?
Görevde yükselme hükümleri, genel olarak 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’na tabi olan tüm kadrolu memurları kapsar. Ancak bazı kurumların özel yönetmelikleri veya teşkilat yapıları gereği farklı uygulamalar söz konusu olabilir. Örneğin belediyelerde, il özel idarelerinde ve üniversitelerde görevde yükselme süreçleri kendi yönetmeliklerine göre yürütülmektedir.
Bu nedenle her memurun kendi kurumuna özgü görevde yükselme yönetmeliğini takip etmesi gerekmektedir. Özellikle teknik hizmetler sınıfı, genel idare hizmetleri sınıfı ve yardımcı hizmetler sınıfında görev yapan personeller, görevde yükselme sınavlarının en yoğun uygulandığı gruplardır.
Yasal Dayanak ve Değişikliklerin Kapsamı
Görevde yükselme sınavlarının dayandığı temel mevzuat, 18 Nisan 1999 tarihli ve 23670 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan “Görevde Yükselme ve Unvan Değişikliği Genel Yönetmeliği”’dir. Bu yönetmelikte zaman içerisinde pek çok değişiklik yapılmış olup, son yıllarda özellikle 2023 ve 2024 yıllarında önemli revizyonlar gerçekleştirilmiştir.
Yeni düzenlemelere göre görevde yükselme sınavlarında artık yalnızca yazılı sınav başarısı değil, aynı zamanda hizmet süresi, performans değerlendirmesi ve mesleki gelişim belgeleri de dikkate alınmaktadır. Bu durum, sadece sınav başarısına değil, memurun genel kariyer sürecine de önem verilmesini sağlamaktadır.
Yönetmelikte yapılan diğer önemli değişikliklerden biri de elektronik sınav sistemine geçilmesidir. Kamu kurumlarının çoğu, sınavları artık e-sınav merkezleri aracılığıyla yapmaktadır. Bu yöntem, hem sınav güvenliğini hem de değerlendirme sürecinin objektifliğini artırmaktadır.
Görevde Yükselme İçin Aranan Genel Şartlar
Bir memurun görevde yükselme sınavına girebilmesi için bazı genel ve özel şartları taşıması gerekmektedir. Genel şartlar şunlardır:
657 sayılı Kanuna tabi kadrolu memur olmak,
Sicil ve disiplin yönünden cezasız veya affedilmiş olmak,
Bulunduğu görevde asgari hizmet süresini tamamlamış olmak,
Son değerlendirme döneminde performans puanının belirli bir seviyenin altında olmaması.
Bazı unvanlar için ayrıca özel nitelikler de aranabilir. Örneğin, şeflik veya müdür yardımcılığı gibi unvanlara atanmak isteyenlerin en az iki yıl yöneticilik tecrübesine sahip olmaları veya belirli bir eğitim düzeyini tamamlamış olmaları gerekebilir.
Görevde Yükselme Sınavlarının İçeriği
Görevde yükselme sınavlarında sorular, genellikle üç ana başlık altında toplanır:
Genel kültür ve mevzuat bilgisi: 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu, 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu, 4982 sayılı Bilgi Edinme Hakkı Kanunu gibi temel yasal düzenlemelerden sorular yöneltilir.
Kurum mevzuatı: Her kurumun kendi yönetmelik, yönerge ve görev tanımlarına ilişkin sorular yer alır.
Mesleki bilgi: Adayın görev yaptığı birimle ilgili teknik ve idari bilgiler ölçülür.
Sınavlarda başarı puanı genellikle en az 70 olarak belirlenir. Ancak bu puanı almak tek başına yeterli olmayabilir. Sınav sonuçlarına göre yapılan sıralama sonucunda kontenjan dahilinde atamalar gerçekleştirilir.
Yeni Dönemde Performans Değerlendirmesinin Rolü
2024 sonrası yapılan düzenlemelerle birlikte, görevde yükselme süreçlerinde performans değerlendirmesi daha belirleyici hale gelmiştir. Artık memurun son üç yıldaki performans puan ortalaması, sınav sonucu kadar önem taşımaktadır.
Performans değerlendirmesi, amirler tarafından belirlenen kriterlere göre yapılmakta ve kamu personelinin iş disiplini, görev bilinci, vatandaşla iletişimi gibi unsurlar göz önünde bulundurulmaktadır. Bu sistem, yalnızca sınav başarısına değil, görev süresince sergilenen tutuma da değer verilmesini amaçlamaktadır.
Sözlü Sınav Uygulaması ve Eleştiriler
Bazı kurumlarda yazılı sınavın ardından sözlü sınav aşaması uygulanmaktadır. Ancak bu uygulama zaman zaman objektiflik tartışmalarına neden olmaktadır. Yönetmelik gereği, sözlü sınavlarda adayın temsil yeteneği, mevzuat bilgisi, ifade kabiliyeti ve mesleki yeterliliği ölçülmektedir.
Yine de sözlü sınavların değerlendirme kriterlerinin şeffaf biçimde duyurulması, adaylara eşit fırsat tanınması ve puanlama sisteminin açık şekilde belgelenmesi kamu personel rejiminin temel ilkeleri arasında yer almaktadır.
Görevde Yükselmede Eğitim Belgeleri ve Sertifikaların Etkisi
Yeni yönetmelikle birlikte hizmet içi eğitimler, görevde yükselme süreçlerinde önemli bir avantaj sağlamaktadır. Örneğin, kamu kurumlarının İnsan Kaynakları birimleri tarafından düzenlenen mesleki gelişim eğitimleri veya liderlik programları, sınav puanına ek katkı sağlayabilmektedir.
Ayrıca Milli Eğitim Bakanlığı onaylı sertifikalar, özellikle teknik hizmetler sınıfındaki personeller için unvan değişikliği başvurularında tercih edilmektedir. Bu nedenle memurların sürekli olarak mesleki eğitim ve kişisel gelişim faaliyetlerine katılmaları önerilmektedir.
Uygulamadaki Örnekler
2024 yılında bazı büyükşehir belediyeleri ve üniversiteler, görevde yükselme sınavlarını elektronik ortamda gerçekleştirmiştir. Örneğin, Ankara Büyükşehir Belediyesi ile bir devlet üniversitesi sınavlarında hem yazılı e-sınav hem de yüz yüze mülakat yöntemini birlikte uygulamıştır.
Bu uygulamalarda en çok dikkat çeken husus, sınav sonuçlarının elektronik ortamda ilan edilmesi ve adayların puan dökümlerine erişebilmesidir. Böylece hem şeffaflık hem de itiraz süreçlerinde hız sağlanmıştır.
En Sık Sorulan Sorular
Görevde yükselme sınavına her memur girebilir mi?
Hayır. Sadece ilgili yönetmelikte belirtilen unvan ve hizmet süresi koşullarını sağlayan memurlar girebilir.
Sınavı kazandım ama atamam yapılmadı, neden olabilir?
Kurum kontenjanı sınırlıysa, yalnızca en yüksek puan alan adaylar atanır. Ayrıca güvenlik soruşturması veya disiplin durumu da atama sürecini etkileyebilir.
Eğitim durumum değişti, görevde yükselmede avantaj sağlar mı?
Evet. Özellikle önlisans veya lisans mezunu olmak, birçok unvanda aranan şartlardan biridir. Eğitim seviyesi arttıkça sınav başvuru alanı genişler.
Sınav sonuçlarına nasıl itiraz edilir?
Adaylar, sınav sonuçlarının ilanından itibaren genellikle 5 iş günü içinde yazılı olarak kurumlarına başvurarak itiraz edebilirler. İtirazlar değerlendirme komisyonu tarafından incelenir.
Değerlendirme
Görevde yükselme sistemi, kamu yönetiminde kariyer planlamasının en önemli araçlarından biridir. Son düzenlemelerle birlikte sınav sistemi daha objektif, performans odaklı ve dijital temelli hale gelmiştir.
Memurlar açısından bu değişiklikler, sadece sınav başarısına değil, uzun vadeli mesleki gelişim ve etik değerlere de odaklanmayı gerektirmektedir. Kamu kurumları içinse, bu sistem nitelikli insan kaynağının korunmasını ve kurumsal hafızanın güçlendirilmesini sağlar.
Görevde yükselme sınavlarına hazırlanan tüm memurların, hem mevzuat bilgisini güncel tutmaları hem de görev performanslarını sürekli olarak geliştirmeleri büyük önem taşımaktadır.
Bu bilgiler, yürürlükteki mevzuata göre genel bilgilendirme amacı taşır.
